Ez dut Korrika ikusi

Aitortzen dut: ez dut Korrika ikusi. Antolatzaile madarikatuek aproposa egin dute. Nire herritik pasatu da lantegian nengoenean, lantegitik, ordea, lanorduz kanpo pasatu da. Gutun bat bidaliko diot AEKri hurrengoan, antolatu aurretik, nire egutegi eta ordutegia kontsultatzeko.

Jakin badakit Korrika oraindik ez dela amaitu. Hamaika TBn egunero martxa ikusten dut, ETB, Berria, Twiter… hamaika hedabideek sekulako segimendua ematen digute. Jakin badakit, Bilbon igandean helmuga izango duela, jai erraldoi eta guzti, baina ez da izango bera. Han badakit giro itzela egongo dela, eta ondo pasatuz gain, aldarrikatzeko eta disfrutatzeko parerik gabeko aukera izango dugula. Joango naiz, eta itzela izango da, baina ez da bera. [larunbatean idatzita dago testu hau]

(Argazkia: http://www.Hiruka.eus web gunetik jasota)

Kasualitatez, Hiruka birpasatzen, topatu ditut nire herriko bideoak. Udalak babestuta, antza, Hirurak Korrika osoa jarraitu du Getxon. Dena grabatuta egiteaz gain, kalitate onekoa da, batez ere ekitaldi hain dinamikoa grabatzeko, soinua ere garbi entzuten da.

Luzea izan arren, ikusi dut, badakizue, kotileo moduan, lagunak ateratzen direla; elkarteen eramaileen nor den; tontolapiko horrek lekukoa zertarako eramango duela; koño! tabernari batek eraman eta laguntza eman duela, pote estra merekiko du… Badakizue, normala. Hala ere, minutu bi ondoren konturatu naiz grabaketak hunkitzen nauela.

Aitortzen dut: korrika hunkitzen nau. Ez dakit zergatik. Ez dakit zein den hunkitzen nauen elementu konkreturik. Ez dakit zergatik berrehun desarrapatuek, edo batek, furgoneta atzean hunkitzen nauten. Ez dakit zergatik arraunlari morroskoek, irakasle suspenditzaileek, ikastolako ume astunek, funtzionarioek… hunkitzen nauten. Aztertzen nuenean pentsatu dut, agian, antolatzaileek zirela. AEK ez da izango hunkigarria, labore itzela egin arren, hunkigarriak… elkarteak ez dira. Agian Korrika-langileak. Ezta pentsatu ere. Furgonetan doazenek potroak jotzen dizkiete korrikalariei: eguzkiak (aurten ez), hotzak edo euriak jotzen duenean, haiek babes eta eserita. Gainera, kabroiek erritmoa beti aldatzen diete: – Arinago, arinago, berandu da eta!! – Astiro, astiro, ez dago presarik eta!! – Hango mutilak kanpora, pankarta atzera!! Batek baino gehiagok bere familia inbokatuko. Grabaketa osoan, alboetatik agertzen diren neska edo gizon arraro bat, baina ez dira batere hunkigarriak. Berdez jantzita, nortzuk dira? espontaneoak? San Ferminetan bezala telebistan ondo ikusteko kolore hori daramate? Bat-batean agertu, sprinta egin, eta di-da batean desagertu. Ez, ez dira hunkigarriak.

Aztertu ondoren, dudarik gabe, elementu ikusezinak dira hunkigarriak: euskara, jakina, ekitaldiaren ardatza eta kulturaren motor nagusia. Hala ere, hunkigarriena eta barrukoa jotzen duena herriaren mugimendua da, edo, hobeto esanda, mugitzen den herria, euskarak mugitzen duen herria. Jendetza dagoelako; gizabanako furgoneta atzean, bakartia, basamortuetan egunsentia ikusten duelako; lekukoaren hartzailek eta emailek, ezagutu gabe, elkar besarkatzen dutelako; aitak edo amak kotxean eramaten duten semeari lekukoa ematen diolako, esperientzia konpartitu nahian; atso edo agureak, hunkituta, eta malkoak daramala, esfortzuz, urguiluarekin lekukoa altxatzen dutelako; elbarriak; presoen aldeko eramaten duena, ez aldarrikatzeko (baita ere), urruneko presoek ere korrikan egoteko eta sentitzeko baizik…; baita udalak ere kolaboratzen duelako. Hortik dator, bai hunkigarritasuna. Horregatik guztietatik, eta askoz gehiagogatik, hunkitzen nau Korrikak

Dena den, Hirukan primeran ikusi arrren, datorren edizioan, antolatzaileak, mesedez! Nire agenda begiratu! Herrian zein lantegian ikusi nahi dut eta! Eskerrik asko!!

Dena ez da txarra izango: Galeako dorrea

Oraingo egoera

Oso kritiko izan gara beti,Getxoko udaleko ondare-politikarekin. Normala da, hamaika kasu daukagu kritikak egiteko eta. Kasu horiek ez ditugu hemen aipatuko, ezagunak izan arren, artikulu baikorra da eta. Dena den, noizbehinka, ondareari dagokionez, udalak ondo egiten du, adibidez, Galeako gotorlekuko dorrea, talaia. Bai, egia da: udalak dorrea duela asko konpondu duela, gaurkotasuna galdu duela, adibide bat besterik ez dela… baina, zor diogu udalari.

Guztiontzat, talai hori, gazteluarekin batera, Getxoko ikur nagusietariko bat da (Aixerrotaz gainera, jakina). Bere kokapenak eta bere itxurak erreferente bihurtu dute. Bere egoera oso txarra zen, gaztelu osoa penagarria bada, dorrearen irudia berbera zen baina, altua zenez, nabariagoa.

Esku-hartze aurrean

Eskailera apurtuta, goiko baranda ere puskatuta (nahiko berria bada ere), haizeak zein materialak berak (oso harri txarra da) harlandu asko desegin zuten. Hondakina besterik ez zen, nahiz eta edertasuna eta esangura mantendu artean. Oraingo zaharberrikuntza, ez da izan zaila, ez luzea, eta, seguruenik, ezta garestiegia ere. Hala ere, asmatu du udalak.

Alde batetik, ez dute ezer berri “sortu”, egin dute behar den minimoa. Eskertzekoa da, batuetan, badakigu, joera dago zerbait hobea sortzeko. Materialak ere ondo doitu dira, zegoeneko antza dute; eta, zaharberritzeko eskolak eta ideiak dauden arren, esan liteke hemen errestituzio ona egin dutela. Laburbilduz, jende askok ez du nabarituko aldaketa, baina degradazio prozesua gelditu du udalak. Urte asko eman zaio talaiari, esfortzu txiki batekin.

Pena da, gazteluarekin ez jarraitzea, argi dago konponketa puntuala izan dela eta gaztelua, aitzitik, ur handia dela. Beste egun batean. Bitartean, zorionduko diogu udalari. Gustatuko litzaiguke, eta ez da gehiegi eskatzea, udalak honen bezalako ekimen txiki gehiago egitea, ez urbanizatzeko, edo txukuntzeko, berreskuratzeko baizik.

Hala ere, zalantza bat dugu, ea berreskuratu dute arrisku sortu zuelako, edo kultura ondarea delako? Ez. Ez erantzun, ilusioarekin geratu nahi dugu.

Memoria, lubakiak , errepresioa…: Uribe Kostatik Intxorta frontera bisitaldi bat

Elgetako Memoriala

Modan dago Memoria Historikoa. Hemendik ere askotan idatzi dugu horretaz. Beraz, eta oso interesgarria delako, gure euskararen aldeko elkarteek (Aitxu, Berbots eta Egizu) Intxortarako bisita antolatu digute. Bisitaldia Intxortako gatazka eta Elgetako memoriala erakutsiko digute. Merezi du. Hor Gipuzkoa eta Bizkaiaren arteko frontearen lerroa egon zen, eta Mola kolpistak berak zuzendu zuen erasoa. Intxorta inguruetan orban eta aztarna asko geratzen dira eta, ikusezinak, barruko orbanak, interpretazio zentroa/museoan ondo azaltzen digute. Aukera ona da ibilbide lasaia egiteko, eta hain urrun eta hain hurbil dauden episodioak gogoratzeko.

Intxorta Elgeta, 1936

Memoria historikoak ertz asko du. Ezagunena, agian, fosaren aurkikuntza eta errekuperazioa da, askotan agertzen dira gure hedabideetan eta. Guztiok ulertzen dugu (behar) gure areketan dauden gudariak eta errepresaliatuak, edo herriko jendea, duintasuna merezi duela. Erraz ulertzen da, eta faxismotik ere ulertu behar zen,  gorrotoak eta beste antzeko sentimenduek humanitatea ilundu ezean. Guretzat, gainera. derrigorrezkoa da askatasunagatik hil zutenei merezi duten errekonozimendua ematea, bertan, Ukrainan, Kongon edo Txilen, balore unibertsala da eta.

Horrekin batera, memoria dugu, goratu behar ditugu biktimak, errepresaliatuak, hildakoak, eraildakoak, ihes egin zutenak. … memoriak historia txikiak historia kolektibo bihurtzen ditu. Pausoz pauso, horretan elkarte asko daude, bakoitzak bere kabuz agian, baina guztion artean memoriaren puzzlea osatzen.

Horretaz gain, noizbehinka Ikur frankistei buruzko gatazka azaltzen zaigu. Hor ikuspuntu desberdinak egon litezke. Erromatarrek damnatio memoriae egiten zuten askotan, nik aldiz, ez dut uste politika absolutua izan behar duela. Ikur asko desagertu behar direla argi dago, min egiten digutenak eta beste irakurketa ezin dutenak batez ere. Beste batzuetan, aldiz, ikurraren berrirakurketa egin behar da, zentsua aldatu  eta ondo azaldu, horren adibide on bat  Espainiako Haziendaren eraikina izan liteke. Nik ez nuke bota, baina duela asko, asko, bere aurrean, azalpen on bat izan behar zuen: erail eta errepresaliatuei buruz hitz egiten, eta sarraski horretako ikurra dela azaltzen. Berbera gertatu beharko luke Espainiako Valle de los Caidos. Lotza eta amorrua nahasten da bisitatzean, ez eraikinagatik, oraindik mantendutako diskurtso faxistagatik baizik. Dena den, eztabaidatzeko badago ere, inakzioa da, dudarik gabe, akats nagusia. Eraikinak manten daitezke, baina diskurtsoak ez, eta isilak ere ez. Batzuetan postfrankismoaren errua da, beste batzuetan, berriz, gure politikoen eta gure mugimenduaren falta.

Beste ertz bat, ondarea da. Arlo horretan, ordea, gutxi egin/ten da. Talde batzuk, boluntarioak, medio gutxiekin, tokiko lan itzela egin eta egiten dute: Berango, Laudio, Ugao, Elgeta eta beste askotan… Bistan dago arlo hori egitaratu behar dela eta instituzioek gogoz sartu behar dutela, oraindik geratzen diren aztarnak kontserbatzeko eta  aproposeko irakurketa egiteko.

Arlo guztietako gauzak ikus genezake datorren igandean Elgetan, aukera ona Memoriala eta lubakiak bisitatzeko; ona ere materiala ikusteko, hobeto ulertzeko nolakoak diren halako gatazkak, eta, nola ez. ondorioak pairatzen zutenei ulertzeko eta ondratzeko.

Informazioa hartzeko eta apuntatzeko

Erandio (berbots@gmail.com

Sopela (aitxuizuba@gmail.com / 603 894 364)

Getxo (egizugetxo@gmail.com / 644 277 155)

Gehiago jakiteko:

http://www.intxorta.org/eu/

http://www.elgeta.eus/ezagutu/elgeta-eta-gerra-zibila

Paiaren omenaldia: “arrakasta kolektiboa”

argazkia: Getxoko udala

Aste honetan, Fredi Paiaren Bizkaiko Bertsolarien txapela ospatu zen Getxon. Kideak, udalak eta herritarrok omenaldia eskaini zioten Paiari.

Paia elementua dela bistan dago. Gaztea izan arren -non dago egun gaztetasun muga?-, ibilbide aipagarria du. Bertsoak egiteaz gain, musika, etnografia, idazle… hamaika saraotan dabil, eta, berriro aipatzeko, gehienetan probetxuzko lana egiten du. Saridunak esan du hedabideetan saria arrakasta kolektiboa dela. Ez da izan ohiko modestia faltsua, meritu propioak ez dio kentzen kolektiboari eta. Paiari zoriondu ondoren, arrakasta kolektibo horrek eta ospakizunak berak merezi dituzte komentario bi.

Hasteko, Bertso Eskolaren lana da lehenengo gakoa: ALBE. Edozein kultur ekimenak meritua badu, Getxoko bertsogintza (eskolak, ekitaldiak. bertsolariak…) harritzekoa da. Aproposa ez den testuingurua eredu bihurtu baitute, tokiko eredua ez ezik Euskal Herrikoa ere. Izan ere, bertsogintza Getxon euskal kulturaren irla bat da. Euskal kulturako ekimen askok funtzionatzen dute, baina bertsogintza aparta da. Oportunitateak eta suerteak lagundu dute, jakina, baina, lanik gabe, zorte gutxi espera daiteke. Gakoa militantzia itzela da. Banakako militantzia, hor daude eskolako sortzaileak, Ze grina izan behar zuten lehenengo momentuetan ezerezetik zerbait eraikitzeko; eta talderen militantzia, pasio baten inguruan lotutako jendea eta haren lana, egunez egun eta urtez urte.

Egun, militantzia hori oso mespretxatuta dago. Behin eta berriro, estatuak edo administrazioak egin behar dutela dana saltzen digute. Gizarteak, desmobilizatuta, behin eta berriro tragalak onartzen ditu. Noiz behinka, berriz, horrelako adibideek esaten digute ezetz, oraindik ere, duela 40 urte bezala, gauzak alda daitezke, beti ez lortu arren.

Beste aldetik, argazkietan elementu harrigarria agertu zaigu. Alkate eta zinegotzi batzuk (asko) agertzen dira argazkian. Gehienetan argazki horietan esan ohi dugu politikoek argazkian agertzeko sarkinak direla. Hemen, ordea, zentzua dauka. Udalak, kritikak kritika, babestu ditu talde horien ekimenak eta ibilbidea. Beraz, EAJ-PNV eta BILDUko zinegotziak, alkatearekin batera eta bertsolarien artean, argazki naturala iruditu zaigu. Kasualitatea izango da, baina nahasketan ez da nabaritzen nor den nor, eta eskertzekoa da, egiazaletasuna ematen baitu.

Ez dut panegiriko bat sortu nahi. Seguru, BILDU eta EAJko zinegotziek hobeto kudea eta lan ditzakete arlo honetako beharrak; eta alkateak, dudarik gabe, gehiago ireki litzake belarriak kultur eskaerak kontuan hartzeko. ALBEk lan zabalagoa eta hobeto egin liteke; baita Fredi Paiak ere hobe litzake bere bertsoak (atrebentzia ez bada). Hala ere, Paiaren irabaziak, ospakizunak eta argazkiaren ospakizunak gure ingurua politago bihurtzen dute.

PPkoek eta PSEkoek egon balira, itzela eta mirarien artean izango zen. Datorren urterako.

ADDENDUM:

Lagun batek komentatu dit udaleko omenaldian partidu guztiak omen ziren. Egia da, artikuluan ez da aipatu, eta azpimarratzea merezi du. Horrek esan nahi du, instituzioei dagokionez, Getxon, hein batean, normaltasunaz hartzen dira euskal kulturako gaiak. Pentsaezina zen duela urte gutxi, eta normaltasunerantz eramaten gaitu. Eskertzekoa da horren inguruan egindako ahalegin guztiak, bai lehen parte hartzen ez zutenei, bai bere keinuekin hurbildu dituztenei eskertu behar zaie.

Artikuluan herriko omenaldietan parte hartzen ez zutenei kritikatzen zaie; testuinguru horretan, gehitu behar da udaletxeko omenaldian, berriz, alderdi guztietako ordezkariek parte hartu zutela.

Memoria historikoa, tokikoa baino gehiago

Getxoko Memoriaren adibide on bat

Duela gutxi Leioako Kultur etxean Memoria Historikoari buruzko erakusketa amaitu zen.  Horretan, Leioako errepresaliatuen memoria aldarrikatzen zen. Udalak urte beltz horietako irudia arina bezain argia egin zuen. Testigantzak, objektuek eta egoerek oso adierazgarriak ziren, oso ulergarriak. Ekitaldi batean, kutuna, omendu egin  zituen leioaztar errepresaliatu eta familiak. Bide batez, Faxismoren kontra Euskadi defendatu zuten Zirardamendin azaldu ziguten beste erakusketa batean: sakrifizioa, zentzura eta ondorioak. Berriro, ondo ulertzeko muntatuta zegoen. Ekitaldiaren oinarrian Leioako udala zegoen, Sabino Arana Fundazioa eta Aranzadiren laguntza teknikarekin batera. Oso ondo.

Pasa den astean Getxoko udalak, urtero bezala  omendu zituen, guda zibiletakoko eta frankismoaren biktimak, omenaldi eta errekonozimendu ofiziala. Ondo eginda beharrezkoa eta esanguratsua. Oso ondo.

Duela urte batzuk, Berangoko udalak Burdin Hesiaren interpretazio gunea sortu zuen. Leku umila izan arren, oso bilduma polita erakusten gaitu. Burdin Hesiari buruzko informazio zabala eta zehatza ematen digu.  Itzela izan zen Berangoko udalaren ahalegina, Santxo de Beurko elkartearekin batera. Tamalez, jende asko eta gustura joan arren, ordutegia ez da aproposena eta lekuak, borobiltzeko, beste instituzioen laguntza eskatzen du. Oso Ondo

Memoria Historikoa konplexua da, batez ere, galtzaileek aldarrikatzen dutenean. Frantziara goazenean, ze inbidia ematen digun memoriaren kudeaketa! monumentuak, nekropoliak… Zer esan Poloniako Auschwitz-i buruz, munduko memoriaren sinbolo handiena. Hala ere, ez gara gehiegi kexatuko, estatututik paseatzen bagara… akabo!. Udan, Jerezen egon nintzen: hor zegoen Miguel Primo de Rivera diktadorearen monumentua, zaldiz, jenerala kolpistekin eta guzti. Ikaragarria zentzu guztietan. Gurean, eskertzekoa da, sinbolo gehienak kendu ditugu, batez ere, laidogarrienak.

Panorama ikusita, ematen du hemengo memoria tokiko memoria dela. Udal askok ekimen asko egiten dute  aldarrikapenak, omenaldiak, kargu eta politikoen babesa osoarekin gehienetan, baina ez du ematen erreferente nazionala izango dugunik. Ezin da ukatu gure politikoek parte hartzen dutela ekitaldietan, omenaldietan, fosetan, … lehentasunaz hartzen omen dute memoria, baina salbuespen gutxiarekin, efimeroak dira. Udal askok memoria-zentroak inauguratu dituzte: Berango, Elgeta, Eibar… Beste batzuetan egituretan lan egiten dute: Ugaon, Sopelan, Berango, Bilbon… Ahalegin asko eta asmo onekin lan egiten omen dute gure udalek,  baina Memoriako erreferente orokorra bilatu nahi izanez gero, hobe dugu Kataluniera joatea.

Zerbait geratzen zaigu: konplexuak, ezgaitasuna, kontsensuren falta (errepresaliatuen artean, jakina), beldurra, liderraren eza, amateurismoa, memoriaren tentsio falta, frankismoaren oraingo eragina, aproposeko politikoen falta, desmemoria… aukera ezazue arrazoia. Bitartean.  Memoria nola aldarrikatzen den jakiteko Valle de los Caídos-era joan gaitezke. Bai dagoela memoria hor! inbertitua eta ulertezina izan arren.

Hedabide berriak ditugu: Hiruka. Urte askotarako

Goizero nire errituala egiten dut; berandu edo goiz, egunkariaren bila noa. Kioskoan beti begirada arin bat egiten dut: bistan dauden azalak, egunkariek “oparitzen “dituzten lapikoak… Azken egunotan, ordea, hainbat paper eta tramankuluen artean, Hiruka astekaria agertu zait.

Bizarra Lepoan-ek eta UK-k  bere funtzioa bete zuten, baina astekari-formatua behar genuen (kirola eta horoskopoa izan arren), normalizaziora eraman gaituzte, oraindik zerumuga urrunean egon arren. Erronka erraldoia da, gure komunitatea txikia baita, hau da, irakurleen unibertsoa oso zabala ez da. Euskal hedabideen beharra argia bada beti, nabariagoa da gutxiengo esparruetan, Uribe Kostan hain zuzen ere. Erreferente horiek kalean jartzen gaituzte, eta, aldi berean, baieztatzen digute hor gaudela, askotan ez entzun arren.

Hala ere, arazoak ere itzelak izango dira, barrukoak zein kanpokoak. Kanpoan badakigu zeinak diren arrisku nagusiak: diru falta, udal eta beste erakundeen babesa eznahikoa… Dena den, barrukoak dira arazo nagusiak: testuinguru horretan kalitateko produktua lortzea, merezi duen informazioa ematea eta independentzia lortzea, era kritikoaz lan egiten, besteei kritika gordinak ez egiten saiatuz, eta aldi berean, haren helburura eta baitan ez traizionatu. Oreka zaila da, baina ezinezkoa ez da, momentuz, horrelakoa izan behar baita gure euskarazko hedabideen bizitza.

Horretaz gain, interneteko berri emailea ere txalotzekoa da. Modu erraz eta azkar informazioa nonahi har dezakegu, papereko osagai on bat da eta. Gainera, formatu digitalak partizipazioa errazten du, zerbait esateko duten guztiek parte har dezakete. Bete aldetik, arazoak erronkak eta helburuak berdinak izango dira sareko natural bat-batekotasunaz handituta. Interneteko egitasmoa oso anbiziokoa oso  iruditu zaigu, beraz planteatua ere garaipena da. Espero dezagun pausoz pauso, eta guztien lanekin, interneteko informazio-zerbitzari eredugarri bihurtzea.

Amaitzeko, falta dena beharrezkoena da: jendearen erantzuna, irakurtzeko, bilatzeko, komentatzeko… Ohikoa baino aktiboagoa egon behar dugu. Egileek (kazetariek, teknikoek, lagunek, instituzioek…) nabaritu behar dute gure nahia, animo eta bermea, jakiteko haien atzean benetako komunitatea bat dagoela. Azken finean, guztion artean mantendu behar dugu; guztion artean hobetu behar dugu; eta guztion artean, amaitzeko, erreferente bihurtu behar diogu. Zoragarria izango litzateke.

Arkeoikuska 2013. Eskualdeko arkeologia

Arkeoikuska 2013 argitaratu du Eusko Jaurlaritzak. Dakigunez, Arkeoilkuskan urteko ekintza arkeologiko guztiak azaltzen dira,  2013koak  honetan, hain zuzen ere. Erosoa da gure herrietako esku-hartzeak aurkitzea, udalez antolatuta baitago. Tamalez, aurten egindako lanak ez dira asko gure eskualdean: Barrika, eta Lemoiz, besterik ez. Gainera, Lemoizkoak emaitzarik ez du eman. Beraz, uzta eskasa aurtengoa.

Arkeoikuskan agertutako argazkia: materiala, estratigrafia eta indusketa

Eskasa bai, baina ezin da ukatu dagoena kalitatekoa dela, Joseba Rios arkeologoak Barrikako Aranbaltzako kanpaina azaltzen digu. Artikuluan, zientzia-datuz beteta egon arren, sarrerak eta ondorioak ondo laburtzen dituzte emaitzak, horregatik, ondo uler dezakete arkeologian ez-jantziek.

Barrikako Aranbaltza aztarnategia ezaguna da adituen artean, halaber, Joseba Rios arkeologoa, eskualdekoa ere bai. Horrek Burgosen lana egin arren, CENIEH-n, eskualdeko lan arkeologiko askoren errua du. Aranbaltza ez ezik, beste aztarnategi batzuk ere ikertu ditu (berak eta bere lan-taldeak), historia-aurrean eskualdeko garrantzia azpimarratuz, kalitatez zein kantitatez. Aipa ditzakegu Muriola, Errementariena, Moreaga…

Aranbaltza aztarnategia erdi paleolito eta goi paleolitoaren arteko trantsizioan datatzen da (duela 35.000 urte-edo esan dezakegu irakusrleak gidatzeko). Antzinatasun horrek, berez, garrantzia ematen dio edozein aztarnategiari, baina, horretaz gainera, oso arraroak dira penintsulan, aire libreko goi paleolitoko aztarnategiak (Chatelperroniensen, batez ere). Estratigrafia oso zabala ez izan arren, nahiko argi agertzen zaigu. Aldaketen aroak interesgarri zein arazotsuak ohi dira. Horregatik, hainbat arazoen konponbiderako laguntza handia eman diezaguke Aranbaltzak.

Jakinda denez, indusketa ez da amaitzen aztarnategian. Arkeologoek oraindik daukate lana: datuen antolaketa, analisiak (C-14a horien artean), konparaketak, ondorioak…

Arkeoikuskaren artikuluak ondo erakusten digu arkeologoen lana eta erabili den zientzia-metodoa. Espero dezagun datorren urteko argitalpena gure eskualdeko lan gehiago izatea

Aranbaltzari buruz gehiago jakiteko: Hemen

Arkeoikuska 2013 jaisteko: Hemen

Lanak egongo omen dira Algortako Portu Zaharrean

Pozik egon behar dute Getxoko Portu Zaharrekoek. Aldundiak 100.000€ jarriko omen du, udalak lanak egin dezan. Duela asko entzuten ari gara auzokideen kexak, batez ere, azpiegiturei eta hezetasunei dakienez. Pozten gaitu beraz hartutako erabakiak. Hedabideen arabera, lehentasuna uraren azpiegiturek izango dute, herriko argiarekin batera, ez da kasualitatea, udalak azaldu duenez, auzokideen kontaktuak estuak ei dira.

Azpiegiturak oinarrizkoak izanda ere, Portu Zaharrak kasu gehiago merezi du, Aldundiaren kasua, Udalari eta, zergatik ez, auzokideen kasua. Aldundiak eta udalak zelatu behar dute han egindako interbentzioak egokiak direla; hala ere, hori bezain garrantzitsua da beharrei erantzun diezazkietela, hau da, atentzioa eta dirua.

Auzokideek “zorte” handia dute. Leku pribilegiatu batean bizi dira, oso berezia; horregatik, bidesaria ordaindu behar dute, jendetza, zarata, intimitate falta, edozein gauza egiteko baimenak, arazoak… Pribilegio hori ezin da infernu bihurtu. Adibidez, Udalak zelatu behar du altzairuzko barandaila ez jartzeko, baina, jakina, laguntza eman behar die, auzokideek modu egokiena egiteko, laguntza teknikoa zein ekonomikoa.

Auzokideen iritzia entzun behar zaie, dudarik gabe; gainera, udal eta auzokideen elkarren arteko komunikazioa hobetu behar da. Udalak ezin du erabili Portua turismoko postalak egiteko, gero hor dagoela ahazteko, postala, giroa eta abar ondo dago baina jendea eta problemak ere Portu Zaharra dira.

Auzokidek ere laguntza emozionala behar dute, Portu Zaharra maite dugula pentsatu behar dute, ez postala gisa, gure ondareko bitxi bat baizik. Horretarako, ondo pentsatu behar ditu udalak egiten diren ekintza guztiak. Oraindik, Portu Zaharretik barrena ibiltzen naizenean, askotan begiratzen dut udalak jarritako altzairuzko barandailaren aztarnak. Lana kostata kendu zuen, Nola eskatuko diogu auzokideari egurreko barandaila jartzeko, udalak berak altzairuko handiena jarri badu?

Espero dezagun epe motzean lan gehiago egitea: kableak, heltzen ez diren azpiegiturak… hamaika kontu egongo dira, nahiz eta auzokidek bakarrik jakin. Kanpotarrak hara joanez gero, gustura jarraituko dugu, eta auzokideak ere paisai horretan sartuta daudela pentsatuko dugu, azken finean, horiei esker (edo haiek gorabehera) dugu leku zoragarri hori.

2014ko Ondarearen Europako Jardunaldiak… Uribekostan

Urtero bezala, aurten ere Ondarearen Europako Jardunaldiak (Jornadas Europeas de Patrimonio) antolatuko dituzte hainbat udalek, Bizkaiko Foru Aldundiaren euritakopean. Etxez etxe lelopean, berriro betiko legez, ekitaldi anitzak antolatu dizkigute: bisitaldi gidatuak, antzeztutako bisitaldiak, hitzaldiak eta erakusketak. Aurtengo gaia erraza dela esan liteke, etxeak oso izen generikoa da eta, beraz, aurre-historiatik, egungo etxeetara dira helburuak. Dena interesantea izan arren -ondarera edozein hurbilketa ona da eta- aipatu behar dira itxitako elementuak, aukera ohi dago jardunaldietan barrutik bisitatzeko.

 Aztertuko dugu gure udalek ematen dizkiguten eskaintzak.

 Berango: antzeztutako bisitaldiak. Baserriak Dorretxeak eta jauregiak. Hala,. Otxandategi, Agirre, Aldai eta Ikaza bisitatuko dira, XVI.tik XIX.ra. Ez dakit zein izango den gidoia, eta hor dago ekitaldi honetako koska. Bisitatzen diren etxeak Berangoko adierazgarrienetarikoak dira, dudarik gabe. Baina mezua eta gidoi-egile jakin gabe zaila da baloratzea, antzeztasunaz iritzia emateko ez naiz gai, ondo egongo da, espero dugu- (urriaren 19an 17:00etan)

Horretaz gain, Berangok erakusketa egingo du: Berangoko eraikinak. Eskertzekoa da, eskualdean, gutxietan egiten baitira gure ondareko erakusketarik, eta bertan daukaguna, askotan, gutxien ezagutzen duguna da, desagertuta ere jarriko omen dute. Espero dezagun datekin, norbaiti lotsa emateko. Behin ikusita horretaz hitz egingo dugu.

 Erandio: Gorka Pérez de la Peña izango da udal honetako protagonista, bi bisitaldi gidatu egingo du eta. Alde batik Altzaga auzoa. Bilboko itsasadarreko langile-hiria langileentzako etxebizitzak, etxe merkeak… Diskurtso bitxia zein berria, normalean eraikin hauek zirkuitutik kanpo geratzen dira, eta gure historiaren ispilua ere badira (Urriaren 11n, larunbata, 11:30ean).

 Bestetik, Gorkak berak beste bisitaldi gidatua zuzenduko du: Erandio Goikoa. Landa-Elizatea izatetik burgesen lorategi-hiri izatera. Azalduko digu Gorka baserri-auzo baten transformazioa. Oraindik aztarna batzuk geratzen dira eta egunero ikusten ditugu errepidean bertan. Lehen bezala aukera ona izango da horretaz zerbait entzutea. Gorka Pérez de la Peña aditua da horretako eraikuntza-mota, eta diskurtsoa interesgarria izango da (urriaren 25ean, larunbata, 11:30ean).

 Getxon, etxe asko eta dotore duen herria. Urriaren 3an Beascoecheak eskaini digu hitzaldi bat: Ibilbidea denboran eta espazioan zehar , getxoko etxeetatik. Berria ez izan arren, beti interesgarria da (urriaren 11n, larunbata, 11:30ean)

 Horretaz gain, bisitaldi gidatuak ere egongo dira Atzekolandeta eta Zugatzarteko etxe handi eta dotoreak (urriaren 11n, 18an eta 25ean, larunbatak, 10:00etan). Neguri: urte osoan bizi izateko auzoa (urriaren 12an, 19an eta 26an, igandeak, 10:00etan). Eta amaitzeko Ereagako hondartzari begira (urriaren 11n, larunbatak, eta urriaren 5ean eta 12an, igandeak, 12:00etan). Amaitzeko bisitaldi autogidatua Etxe handien ibiltokia. Bisitaldi hauek interesgarriak izan arren, turismo arloan daude, eta Getxoko ohiko eskaintzan egon behar, ziren ez bakarrik hilabete honetan.

 Gorlizek, Iturritxa eta Amnn-ek egindako etxeak bisitaldia ekaini digu.

 Leioan, Artaza jauregia bisitatzeko aukera izango dugu. Programak ez du esaten barrutik ere ikusiko den (Urriaren 25ean, larunbata, 18:00etan; urriaren 26an, igandea, 12:30ean). Era berean gertatzen da Elexalde errotarekin. Suposatu behar dugu barrutik ikusiko dela. Aukera ona errota nola funtzionatzen duen ikusteko (urriaren 18an, larunbata, 18:00etan; urriaren 19an, igandea, 12:30ean). Mendibile jauregian egin da bisitaldi gidatu bat. Ondiz dorrea ere bistatuko da asteburu honetan (urriaren 11n, larunbata, 18:00etan; urriaren 12an, igandea). Leioan eraikin nagusiak bistatzen dira, detailek gabe eta gidaria nor den jakin gabe, zaila baloratzeko. Edozein kasutan, urtean zehar egin liteke, ahaleginik gabe.

 Plentziak bere alde zaharra, hau da, hiribildua, azalduko DU (urriaren 5ean eta 19an igandeak, 11:00etan, euskaraz eta 12:15ean, gaztelaniaz), euskaraz ia-ia ekitaldi bakarra da.

Gainera, Gonzalo Duok (Beascoechea eta Gorka Mayor laguntzaz) Etxez aldatzen hitzaldia emango digu. Hiribilduaren aldaketei buruzkoa omen da. Duok, klasikoa izan arren, ondo ezagutzen du Plentzia, Horretaz gain beste herri batzuetan bezala haur- tailerra antolatuko dute etxeak nola egiten diren erakusteko, 4-12 urteren arteko umeentzat (urriaren 18an, larunbata, 12:00etan). Pedro bere giroan da izenburua

 Sopelak bat eskaintzen digu. Bisitaldi gidatua hain zuzen ere. Etxe burgesa landa-mundura mugitu zen: estilo neoesuskalduna ezagutarazi egin zen. Bisitaldi gidatua da, halere Juan Manuel González Cembellínek emango du, hizlari ona eta aditua, beraz bisitaldi baino, hitzalditzat har liteke.Sopelako etxeak gainera ez dira oso ezagunak.

 Laburbilduz bisitaldi gidatu gehiegi. Gehienak urtean zehar egin litezke. Programak ezohiko gauzak eskatzen du. Hala ere, dirua faltagatik edo ideien faltagatik, programa, kalitateari dagokionez, ez da batere berezia. Hitzaldiren bat izan ezik bisitaldi gidatuak dira gehienak. Dena den, beti bezala aukera ona da sarritan itxita dauden etxeak ikusteko

 PROGRAMA OSOA HEMEN.

Getxophoto: bapo, bisita gidatua egin ondoren

Pieter Hugo – Getxophoto 2014: Borrokak

Amaitu da Getxophoto. Aurtengo Borrokak, Datorren urteko Bidaiak bihurtuko omen dira. Irrikan itxarongo dugu datorren emanaldia. Ekimenek, erakusketek eta egileekin kontaktuak ezinbesteko iraileko hitzordu bilakatu dute Getxophoto. Formatu berriek, egileek, gaiek, ekimenek…, urtez urte harritu nahi digute eta, momentuz, urtero lortzen dute. Dudarik gabe, Getxoko ekimen kultural nagusietarikoa da Getxophoto.

Larunbatean bisita gidatua egin genuen. Euskaraz zegoen bakarra izan arren, pasa den urtekoa baino inpresio hobea eman zidan. Hasieran hogeiren bat lagun batu ginen. Baten bat, antza, gazteleratik errebotatuta zeuden, azken aukera izanez; baina ez zen gehiengo kasua. Hiru ordu egon genuen kalean gora kalean behera, abestia bezala. Luzea izan zitekeen, baina, aipatu behar da, gidariak, ia-ia lan guztiak azaldu zizkigun. Nekea izan bazen ere, merezi zuen.

Gero eta gehiago erabiltzen ditut bisita gidatuak, batzuetan preso egiten dizute bisita, baina gehienetan probetxo handia ateratzen zaio bistari. Hau da kasua. Informazio asko badago ere: liburuak, foiletoak infopuntua…, gidariak argazkilari guztiei buruzko informazio berria gehitu zigun: datuak, pasadizoak, aspektu teknikoak edo kontzeptualak… asko, amaierako sentsazioa oso gozoa izan zen, etekina atera genuen, modu errazaz eta didaktikoaz. Are eta etekin gehiago atera zuen bikote batek, alpargata pare bat tokatu zitzaion eta. Bitxia da Getxophoto eta zapaten arteko konexioa, eta puntu sinpatikoa ematen zion bisitaren amaierari.

Hala ere, gidariak ez du gauza bera usteko. Feedback eskatu zigun, galdetzeko, edozer komentatzeko… eta oso arrakastatsua ez zen izan. Agian feedback hori lortzeko beste formatu bat saiatu behar zen, argazki-foruma edo halako zerbait. Argazkizale asko daude Getxon, baita euskaldunak ere. Honelako formaturen bat azter liteke, pretentsio handirik gabe, baina…

Bitartetan zoriondu behar diegu Getxori, udalari antolatzaileei, langileei… eta gure buruari ere bai, Getxophotogatik, bisita gidatuagatik, eta, nola ez, hiru ordutan Getxoko kaleetan ozen entzun eta ikusi baitzen euskaraz zebilena talde bat.